Як добрыя намеры царквы нішчаць гістарычную спадчыну беларусаў

Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры б’е ў званы: царква не займаецца аховай дастапомнасцяў, якія ёй належаць. Рэстаўрацыя, калі і адбываецца, дык не адпавядае патрабаванням заканадаўства. Пад пагрозай самая старая драўляная культавая пабудова ў Беларусі – Спаса-Праабражэнская царква, пабудаваная ў 1627 годзе як уніяцкая.
У звароце ў пракуратуру Докшыцкага раёна старшыня таварыства Антон Астаповіч адзначае, што ў Спаса-Праабражэнскай царкве ў вёсцы Порплішча Докшыцкага р-на, якая ўнесеная ў Дзяржспіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў Беларусі, «вядзецца расфарбоўка драўляных дэкаратыўных элементаў алтароў, ківотаў, унікальнай барочнай скульптуры, металічных акладаў абразоў і іншых прадметаў інтэр’ера алейнымі фарбамі».
«Рамонт» адбываецца без навукова-абгрунтаванай праграмы, праектна-каштарыснай дакументацыі, узгадненняў і дазволу Міністэрства культуры, без навуковага кіраўніцтва. Як вынік — неабгрунтаваныя змены і пашкоджанні гісторыка-культурнай каштоўнасці.
«Неацэнны скарб нацыянальнага багацця пэцкаюць алейнымі фарбамі»
Царква ў вёсцы Порплішча з’яўляецца помнікам народнага дойлідства з рысамі класіцызму. Яна ўнікальная сваімі інтэр’ерамі – фрагменты ацалелага разнога драўлянага алтара, пакрытага раслінна-арнаментальным дэкорам у стылі барока, ківоты, скульптура анёлаў, абразы, аклады, іканастас – усё XVII–канца XVIII стст.
-- Гэтая царква — рэальна самая старая драўляная культавая пабудова ў Беларусі, -- даводзіць Антон Астаповіч. – І зараз усё яе хараство, неацэнны скарб нацыянальнага багацця мясцовыя гора-рамонтнікі па ініцыятыве прыхода пэцкаюць алейнымі фарбамі, псуючы аўтэнтычнае аздабленне царквы, што з’яўляецца ўжо нават крымінальным злачынствам.
Антон Астаповіч накіраваў таксама ліст у Докшыцкі райвыкнкам аб прыцягненні да адказнасці па артыкулах 9.3 і 9.4 Адміністрацыйнага кодэксу. Ён настойвае, каб былі складзеныя адміністрацыйныя пратаколы і пачалася судовая працэдура. У Віцебскі аблвыканкам старшыня таварыства аховы помнікаў звярнуўся з просьбай пракантраляваць складанне пратаколу, а ў Міністэрства культуры -- з просьбай афіцыйна спыніць работы і правесці пазапланавую праверку выканання заканадаўства ў галіне аховы культурнай спадчыны ў Докшыцкім раёне.
Астаповіч лічыць, што гісторыка-культурную каштоўнасць можна яшчэ выратаваць, аднак выказвае перасцярогу:
— Гэта прыходскі аб’ект, і можна прагназаваць, што аднаўленне будзе адкладзена на невядомую перспектыву. Занадта шмат заліта там аллейнымі фарбамі. Калі казаць пра матерыяльныя выдаткі, атрымліваецца, што каб ліквідаваць сляды рамонту і вярнуць першапачатковы выгляд, трэба выдаткаваць разоў у 50 болей, чымсьці на сам рамонт.
«Гэта становіцца тэндэнцыяй – царква робіць з будынкамі, што хоча»
У Беларусі ў апошнія гады атрымліваецца так, што царква з самымі добрымі намерамі бярэцца за аднаўленне помнікаў архітэктуры. Аднак робіць гэта так, як выглядяе лепей з пункту гледжання святароў. Напрыклад, на старажытным храме ўзводзяцца купалы, як на царкве Уваскрашэння Хрыстова у Клецку, якая знаходзіцца ва ўласнасці праваслаўнага прыхода і месціцца ў будынку, узведзеным напрыканцы XVII стагоддзя ў якасці касцёла дамініканскага кляштара.
У 2008 годзе святар ініцыяваў усталяванне на царкве купала ў форме цыбуліны. Паколькі гэтая царква з'яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю 1-й катэгорыі, да змяненняў яе аблічча ў заканадаўстве патрабаванні асаблівыя. У законе «Аб ахове гісторыка-культурнай спадчыны Рэспублікі Беларусь» выразна прапісана, што «знішчэнне або стварэнне пагрозы знішчэння матэрыяльных гісторыка-культурных каштоўнасцяў» з'яўляюцца парушэннем закону. Адбыўся сапраўдны скандал, але нічога не змянілася па сённяшні дзень.
У Наваградку таксама вырашылі паставіць цыбуліны на Барысаглебскай царкве і зрабілі гэта. І ніхто не заўважыў, што змяненне выгляду помніка архітэктуры з’яўляецца парушэннем заканадаўства.
Антон Астаповіч звярнуўся да наваградскіх уладаў з патрабаваннем спыніць рэканструкцыю Барысаглебскай царквы, маўляў, няма дазволу на рэканструкцыю вежаў.
Пасля быў зварот ад беларускай інтэлегенцыі да Беларускага экзархату Рускай праваслаўнай царквы і Міністэртва культуры. Яго падпісалі філосафы Алесь Анціпенка і Валянцін Акудовіч, архітэктар Ірэна Лаўроўская, мастацтвазнаўцы Сяргей Харэўскі і Максім Жбанкоў. Але нічога не змянілася.
— Гэта становіцца тэндэнцыяй: царква, нягледзячы на прыналежнасць будынкаў да помнікаў архітэктуры, робіць з імі, што хоча. Доказ таму — сітуацыя з цэрквамі і ў Клецку, і Наваградку. Калі ішла размова пра Наваградскую царкву, прадстаўнікі Мінкультуры сцвярджалі, што прымусяць зняць цыбуліны. Але ніякіх захадаў не бачна. І падобныя факты становяцца сістэмай, -- адзначае Антон Астаповіч.
Ні на адзін ліст, які дасылаў кіраўніцтву праваслаўнай царквы, адказу ён так і не атрымаў. Пры гэтым як пазіцыю царквы, па словах Астаповіча, можна ўспрымаць тое, што Філарэт у мінулым годзе асвяціў праект псеўдарэстаўрацыі Каложскай царквы.
Атрымліваецца, царква ігнаруе заканадаўства па ахове культурнай спадчыны. Але куды глядзяць дзяржаўныя органы? І што рабіць, каб сітуацыя змянілася? У Антона Астаповіча няма адказу, акрамя аднаго — выконваць заканадаўства.
— Праблема ў тым, што ў прадстаўнікоў дзяржаўных органаў няма ці то жадання, ці то волі, каб прымусць уласнікаў будынкаў выконваць заканадаўства. Пры гэтым у Мінкультуры, напрыклад, матэрыялу на гэты конт вельмі шмат, але ніякіх рэальных захадаў не зроблена. Тым не менш мы будзем настойваць на выкананні заканадаўства. А міністэрству трэба, нарэшце, заняць прынцыповую пазіцыю ў справе аховы помнікаў, -- лічыць старшыня Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры.
Віктар ЛІСТАПАДАЎ
Вы знаете что-то интересное или важное и готовы этим поделиться?
Обязательно свяжитесь с нами, это очень просто!
Выберите удобный способ для связи или напрямую отправьте сообщение в редакцию через форму на этой странице.
Govorim.by
vk.com/govorimby
admin@govorim.by
Внимание! Новости рекламного характера публикуются по предварительной договорённости. Подробнее цены на размещение рекламы смотрите здесь
Хотите сэкономить 30% на изготовлении кухни или шкафа-купе?
Новости Беларуси

99 молодых ученых получат стипендии президента Беларуси
Хотите узнать больше? Стипендии получат 8 докторов наук, 60 кандидатов наук и 31 молодой ученый без степени. Они представляют физико-математические, технические,

Правоохранительные органы России обнаружили контрафактные запчасти для БелАЗов
Хотите узнать больше? Контрафакт был обнаружен на одном из производственных складов в городе Белово Кемеровской области. Как отмечает пресс-служба белорусского

Более 5 миллионов евро потратит ЕС на реконструкцию пунктов пропуска «Брузги» и «Берестовица»
Хотите узнать больше? В пунктах пропуска "Брузги" и "Берестовица" на белорусско-польской границе реализуются два проекта международной технической помощи. Как сообщил

Ядовитую «омывайку» не пустили в Беларусь
Хотите узнать больше? Таможенники пресекли попытку ввоза из России в Беларусь более 23 тонн стеклоомывающей жидкости с метанолом, превышающем в 440 раз предельно

БелЖД с 8 декабря вводит новый график движения поездов
Хотите узнать больше? Белорусская железная дорога с 00.00 8 декабря вводит новый график движения поездов. В том числе назначены множество новых поездов, и продлены

В Беларуси стартует благотворительная акция "Наши дети"
Хотите узнать больше? Новогодняя республиканская благотворительная акция "Наши дети" стартует в Национальном центре художественного творчества детей и молодежи 9 декабря.

ФСБ и КГБ поймали главаря международной группы, промышлявшей оружием и наркотиками
Хотите узнать больше? Главарь международной преступной группировки и шесть ее членов задержаны 5-6 декабря на территории Новгородской и Ленинградской областей. фото:...

Годовые торги древесиной стали самыми крупными за всю историю их проведения
Хотите узнать больше? Это произошло благодаря снятию ограничений по допуску покупателей на торги. фото: twitter.com Годовые торги древесиной в заготовленном виде прошли на
О городах
Архитектурное прошлое Минска.
Подробнее О Минске часто говорят как о городе с несчастной архитектурной судьбой. Да, он не Париж и не Вена. Но Минск — достойный европейский город, и в свои прежние времена был таковым. История его
Объявления
ПОРТАТИВНАЯ КОЛОНКА JBL CHARGE 2+ (ОРАНЖ...
27 бел.руб.
Вчера, 23:30Кольцевая светодиодная лампа LED Ring 28...
79 бел.руб.
Вчера, 23:17Лампа кольцевая с УШКАМИ 45 см RK-45 д...
229 бел.руб.
Вчера, 22:30Лампа кольцевая 45 см HQ-18, 112 диода, ...
195 бел.руб.
Вчера, 22:17Замена масла и фильтров для грузового тр...
0 бел.руб.
Вчера, 22:01Интересная Беларусь
Беларусь ратифицировала соглашение с Россией об обмене данными по ограничениям на выезд граждан двух стран
Подробнее Беларусь закончила внутренние процедуры ратификации межправительственного белорусско-российского соглашения о порядке обмена сведениями о гражданах Беларуси ...